Is er een recessie op komst (in 2024)?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) omschrijft het begrip recessie als een conjunctuurfase die gekenmerkt wordt door teruglopende economische groei in de vorm van een afnemende groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP).

Begin 2023 viel een recessie op de korte termijn niet uit te sluiten. Echter, met een bescheiden groei van 0,6% in het vierde kwartaal van 2022 deed de Nederlandse economie het beter dan omringende landen en de EU als geheel. België groeide in dezelfde periode met 0,1% nauwelijks en Duitsland moest een negatieve groei van -0,2 incasseren. De gemiddelde groei in de hele EU was in dezelfde periode 0%.

In het eerste, tweede en derde kwartaal van 2023 was er in Nederland sprake van een kleine economische krimp van respectievelijk -0,3%, -0,4% en -0,3%. Doordat dat we in het vierde kwartaal van 2023 te maken hadden met snel dalende inflatie, kwam de totale economische groei in 2023 uit op 0,1%. Een piepkleine plus, dus.

Na een kleine dip in het eerste kwartaal van 2024, volgden in het tweede en derde kwartaal een economische groei van respectievelijk 1% (kwartaal 2) en 0,8% (kwartaal 3). In Nederland is er daardoor geen sprake van een recessie en is de kans op een aankomende recessie klein.

Toch bleef het consumentenvertrouwen in oktober 2024 nog altijd negatief, zelfs een fractie negatiever dan de maand ervoor. De daling komt doordat de koopbereidheid iets verslechterde.

Inflatie is het relatieve waardeverlies van geld doordat er meer geld in omloop wordt gebracht. Een duidelijk gevolg van inflatie is stijgende prijzen. Inflatie is niet perse goed of slecht en kan zowel voor- als nadelen hebben. Over het algemeen is een hoge inflatie niet voordelig voor consumenten omdat deze te maken hebben met hogere prijzen en de lonen stijgen niet altijd evenredig mee.

In 2022 had Nederland te maken met een gemiddelde inflatie van 10% in vergelijking met het jaar daarvoor. Dit was de hoogste inflatie sinds 1975. Vooral de verdubbeling van energieprijzen droeg bij aan dit hoge cijfer. Dankzij een scherpe daling van de energiekosten die al een aantal maanden op rij doorzet, bedroeg de totale inflatie in 2023 3,8%.

De verwachte inflatie in Nederland voor 2024 is 2,9%. Dit is nog altijd hoger dan de beoogde 2% per jaar en ook hoger dan het verwachte gemiddelde in Europa (2,5%)

Om een hoge inflatie af te remmen kiezen centrale banken zoals de ECB ervoor om rentes te verhogen. Het idee is dat door hogere rentes het duurder wordt om geld te lenen waardoor bedrijven minder investeringen kunnen of willen doen en consumenten minder uitgeven en meer gaan sparen. Dit alles heeft als doel om economische groei te beteugelen.

Inflatie en recessie

Als er sprake is van hoge inflatie in een periode van economische stagnatie dan spreekt men van stagflatie. Bij stagflatie verkeren centrale banken in een dilemma. Door de economische stagnatie zou het gepast zijn om rentes te verlagen om de economie te stimuleren. Maar een hoge inflatie vraagt juist om een hoger rente zodat investeringen en uitgaven kunnen worden afgeremd. Als er sprake is van stagflatie, heeft de ECB meestal geen duidelijk beleid. Stagflatie is momenteel niet aan de orde omdat de inflatie significant is gedaald.

Inflatie en beleid van de centrale banken

Als centrale bank van Europa draagt de ECB zorg voor een stabiele economie in de Eurozone. Zoals al kort vermeld, past de ECB een bepaalde strategie toe om een hoge inflatie in te dammen. Zo heeft de Europese Centrale Bank na jaren van nul en negatieve rentes binnen een korte tijd de rentes stapsgewijs verhoogd om de hoge inflatie van 2022 af te remmen. De ECB rente stond sinds 20 september 2023 lange tijd op 4,00%. Dit is de hoogste stand ooit. Nu de inflatie flink is gedaald, besloot de ECB in juni 2024 een rentedaling door te voeren. De rente daalde met 0,25 procentpunt naar 3,75%. In september 2024 werd opnieuw een renteverlaging doorgevoerd en staat de depositorente nu op 3,50%. Verdere verlagingen zijn in 2024 niet uitgesloten.

Ook de Federal Reserve (Fed), de Amerikaanse centrale bank, verlaagde de rente in september 2024 fors met 0,50%. De rentes staan nu op 4,75% - 5,00%.

Over het algemeen is het moeilijker om economische groei te genereren bij hoge rentestanden. Een hoge rente betekent dat het duur is om geld te lenen. Bedrijven zullen daarom minder snel investeringen doen. De aanschaf van goederen waar vaak een lening voor nodig is, zoals een huis of een nieuwe auto, wordt uitgesteld en consumenten zullen eerder geld oppotten dan het uit geven. Dit kan een remmend effect hebben op economische groei en een recessie teweegbrengen of versterken. Daardoor zijn de financiële vooruitzichten in periode met hoge rentes vaak minder positief.

Ben je benieuwd naar de precieze definitie van een recessie? Lees hier de betekenis.