Spaarrente vs. hypotheekrente: wat zijn de verschillen?

Hypotheekrentes en spaarrentes: beide stegen ze flink de laatste jaren, maar de hypotheekrente steeg aanzienlijk harder dan de spaarrente. Eind 2023 daalde de hypotheekrente voor langere rentevasteperiodes weer, maar de spaarrentes bleven redelijk stabiel. Hoe kan het dat er zulke grote verschillen zitten tussen de hypotheekrente en spaarrente? Hoe komen deze rentes tot stand? Raisin legt uit.

De spaarrente die jij ontvangt op je spaarrekening hangt samen met het rentebeleid van de centrale banken. In Europa is dat de Europese Centrale Bank: de plek waar banken hun overschot aan spaargeld dat ze niet direct kunnen uitlenen stallen. 

Een bank ontvangt rente van de Europese Centrale Bank om daar geld te stallen: de depositorente. Lange tijd was deze rente negatief en moesten banken dus geld betalen om hun spaartegoeden te laten overnachten. Dit werd doorberekend aan de consument.

Er was een tijd dat je bijna geen rente kreeg op je spaargeld of zelfs moest betalen om je spaargeld als consument bij een bank te stallen. Dat veranderde in 2022 toen de ECB besloot de depositorente te verhogen. De inflatie was torenhoog in Nederland en met dit rentebeleid probeerde de ECB de inflatie af te remmen. 

De depositorente werd stapsgewijs verhoogd tot een recordhoogte van 4,00% in september 2023. Zodra de ECB de rente verhoogt, is het gebruikelijk dat banken volgen en hun spaarrentes ook verhogen. Dat gebeurde ook, maar in Nederland maar mondjesmaat. Terwijl de depositorente dus in 2023 maandenlang op een hoogtepunt van 4,00% stond, kreeg je bij de Nederlandse grootbanken niet meer dan 1,7% rente op je spaargeld. Dat is in juli 2024 nog steeds het geval. 

Andere banken in de EU verhoogden hun rentes sterker, in lijn met de ECB-depositorente. Op het toppunt kreeg je bij sommige banken in de EU zelfs meer dan 4% rente op je spaarrekening of depositorekening.

De inflatie is inmiddels flink afgezwakt en daalt verder richting het gewenste niveau van 2% per jaar. In juni 2024 verlaagde de ECB de depositorente dan ook tot 3,75%. Verdere rentedalingen zijn in de komende maanden en jaren niet uitgesloten, en dit zal dan ook weer terug te zien zijn in de spaarrentes.

De hypotheekrente hangt sterk samen met de kapitaalmarktrente: de marktrente op leningen met langere looptijden. Dit zijn bijvoorbeeld rentes die bedrijven betalen op zakelijke leningen, banken betalen op leningen aan elkaar en de rente die overheden betalen als ze geld lenen (staatsobligaties). Is er sprake van een lage inflatie? Dan wordt er meer verhandeld en is de rente lager. Er is immers veel meer vraag.

Maar is er sprake van een hoge inflatie, zoals in 2022 het geval was? Dan wordt het op termijn duurder om te lenen.  De rentes worden verhoogd om de inflatie af te remmen, want dan geven huishoudens en bedrijven namelijk minder geld uit. Tegelijkertijd wordt sparen dankzij hogere rentes aantrekkelijker.enen wordt minder aantrekkelijk gemaakt  zodra de rentes op leningen hoger worden.

De ECB-depositorente en de kapitaalmarktrente bewegen grotendeels met elkaar mee. Stijgt de ECB-rente? Dan stijgt vaak ook de kapitaalmarktrente. Vervolgens zien we dezelfde stijging ook terug in de spaarrentes en hypotheekrentes.

Spaarrentes stijgen over het algemeen minder snel dan rentes op leningen, zoals de hypotheekrente. Als banken de variabele spaarrentes die ze betalen op spaartegoeden verhogen, is dit direct van toepassing op alle vrij opneembare spaartegoeden die bij de bank ondergebracht zijn. Iedereen die op dat moment spaargeld heeft bij een bank, profiteert dan van die hogere rente. Nederlanders hebben rond de 400 miljard euro aan spaargeld staan op variabele spaarrekeningen, dus iedere procent aan extra rente kost de banken 4 miljard euro.  Dit is een ‘duur grapje’, en heeft een flinke invloed op de rentemarge tussen het kredietportfolio en de spaartegoeden.

Bij leningen, zoals hypotheken, werkt dat anders. Uitstaande leningen hebben een vaste rente en die kan niet aangepast worden. Banken kunnen alleen de hypotheekrente op nieuwe leningen verhogen. 

Om als bank een gelijke rentemarge aan te houden, stijgt de hypotheekrente op nieuwe hypotheken dus sneller dan de spaarrente op alle spaartegoeden.

De verwachting voor de spaarrente is dat deze in 2024 weer iets kan gaan dalen. Nu de inflatie al lang niet meer zo hoog is als in 2022 en in de komende jaren afzwakt richting het gewenste niveau van 2% per jaar, is de kans groot dat de ECB later dit jaar nog meer renteverlagingen doorvoert. En dat resulteert hoogstwaarschijnlijk in lagere spaarrentes, iets wat in het verleden ook gebeurde als de centrale bank de rente naar beneden bijstelde. De verwachting is wel dat de rentedaling langzaam gaat, zowel bij de ECB-rente als bij de spaarrentes bij banken. 

Ook de hypotheekrente daalt waarschijnlijk in 2024. In december 2023 betaalde je nog ruim 4% rente op hypotheken met een looptijd tussen de 5 en 10 jaar. In mei 2024 was dat al gedaald naar 3,7% (bron: DNB) Historisch gezien zijn dit nog geen hoge hypotheekrentes.

Aan het begin van de 21e eeuw betaalde je al snel rond de 6% hypotheekrente en in de jaren ‘90 waren hypotheekrentes van boven de 8% absoluut geen uitzondering.

Als je op dit moment nog spaart bij één van de Nederlandse grootbanken profiteer je weliswaar van een hogere spaarrente dan begin 2022, maar de rentes vallen in het niet bij de rentes die andere Europese banken aan spaarders bieden.

In het buitenland is veel meer vraag naar spaargeld, waardoor er hogere spaarrentes worden geboden dan in Nederland. Als Nederlander was het lange tijd ingewikkeld om in het buitenland een spaarrekening te openen, maar via Raisin open je heel gemakkelijk, volledig online én helemaal gratis spaarrekeningen bij onze 40 partnerbanken in de EU. 

Op vrij opneembare spaarrekeningen krijg je spaarrentes tot wel 3,02% per jaar en op depositorekeningen, waar je je geld voor langere tijd vastzet, loopt de rente op tot wel 3,55% per jaar.