Indexering van pensioenen

Op de lange termijn wordt het leven ieder jaar iets duurder. Omdat de economie groeit, stijgen ook de prijzen van producten, diensten en andere goederen. Dit heet inflatie. Om ervoor te zorgen dat jouw pensioen, ondanks de inflatie, net zoveel waard blijft, wordt je pensioen idealiter geïndexeerd. Hoe zit het met de indexatie van pensioen in 2023 en hoe bereken je hoeveel verschil indexering voor jou uitmaakt? Lees het hier.

Zowel de AOW, als ook de meeste werkgeverspensioenen worden geïndexeerd. Ook bij een lijfrente kun je ervoor kiezen om het pensioen te laten indexeren. In de afgelopen jaren hebben pensioenfondsen problemen met hun dekkingsgraad. Daarom hinkt de indexering vaak achter de inflatie aan.

Hoe bereken je hoeveel verschil indexering voor jou uitmaakt? Hoe zit het met de indexatie van pensioen anno 2024? Deze en meer vragen beantwoorden we in dit artikel.

Letterlijk betekent indexatie het aanpassen van een bedrag aan een bepaalde index. De onderliggende index voor inflatie is in Nederland bijvoorbeeld de CPI (nationale Consumentenprijsindex). Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekijkt iedere maand hoeveel Nederlanders gemiddeld kwijt zijn aan de hand van een representatief ‘(boodschappen)mandje’.

In dit mandje zijn uitgaven zoals boodschappen, andere consumptiegoederen, huur en collegegeld opgenomen. Stijgen de prijzen hiervan? Dan spreken we in Nederland van inflatie:

• 2023: 4,1%
• 2022: 11,60%
• 2021: 5,70%
• 2020: 1,01%
• 2019: 2,71%
• 2018: 1,96%
• 2017: 1,25%
• 2016: 0,98%

(De CPI (Consumenten Prijs Index) van het CBS, december tot december)

Het basispensioen van de AOW wordt geïndexeerd. Deze indexering van het basispensioen wordt twee keer per jaar doorgevoerd. De indexering van de AOW is niet direct gebaseerd op inflatiecijfers. De AOW is namelijk gekoppeld aan het minimumloon.

De algemene leidraad is dat de AOW voor alleenstaanden 70% van het minimumloon bedraagt. Samenwonende koppels en fiscale koppels ontvangen samen 100% van het minimumloon. De indexering van de AOW is maatwerk. Soms stijgt de AOW sneller, en soms minder snel.

Pensioenfondsen zullen aan de hand van de inflatiecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) proberen om hun pensioenuitkeringen aan te passen. Soms kiezen pensioenfondsen ook voor een andere index om hun indexering vast te stellen. Bijvoorbeeld op basis van de gemiddelde stijging van de lonen. In Nederland in het algemeen, of in een specifieke branche.

Niet ieder pensioenfonds indexeert de pensioenuitkeringen van iedereen. Soms worden pensioenen bijvoorbeeld niet geïndexeerd voor oud-werknemers. In je pensioenoverzicht, kun je nalezen of het pensioenfonds in principe probeert om jouw pensioen te indexeren.

Of een pensioenfonds überhaupt kan indexeren, is afhankelijk van de dekkingsgraad. De dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen van het pensioen en de onderliggende verplichtingen. Heeft een pensioenfonds bijvoorbeeld een vermogen van 105 miljard, maar 100 miljard aan beloofde uitkeringen daartegenover staan? Dan is de dekkingsgraad 105%.

Deze 105% werd altijd gezien als een heilige graal in het Nederlandse pensioenstelsel. Veel pensioenfondsen slagen er echter niet in, om dit niveau te bereiken. Dan kunnen fondsen niet indexeren, of moeten ze zelfs korten. Wat dit voor invloed heeft op jouw pensioen, lees je een stukje verder op deze pagina.

Waarom is het corrigeren van pensioenen voor inflatie zo belangrijk? De onderstaande tabel laat zien wat er gebeurt met de waardeontwikkeling van pensioenen als een bepaald bedrag niet geïndexeerd wordt.

Heb je bijvoorbeeld een lijfrente afgesloten zonder indexatie? Houd er dan rekening mee dat het bedrag dat maandelijks uitgekeerd gaat worden, een stuk minder waard kan zijn zodra je de AOW-leeftijd bereikt.

Wil je meer weten over pensioen, inflatie en het berekenen van hoeveel pensioen je nodig hebt? Lees dan meer over hoeveel pensioen je nodig gaat hebben.

Ieder pensioenfonds bepaalt jaarlijks of pensioenen geïndexeerd kunnen worden. Hieronder zie je een overzicht van wat de drie grootste pensioenfondsen de afgelopen jaren aan indexatie doorgevoerd hebben. En wat hun verwachtingen zijn voor de komende jaren.

Over het algemeen valt op dat pensioenfondsen moeite hebben met het indexeren van de pensioenen. Onder andere door de lage rentes. Daardoor daalt het rendement dat de pensioenfondsen kunnen behalen. Eventuele hoge inflatie helpt daar niet bij.

Het grootste pensioenfonds in Nederland is het pensioenfonds voor werknemers in de overheid en het onderwijs. Sinds 1 januari 2009 zijn de pensioenen vrijwel niet meer geïndexeerd. Daardoor is al vóór 2023 een indexatiegat van 20% ontstaan. Ook in de komende jaren verwacht het fonds de pensioenen slechts lichtjes te kunnen verhogen. Dit is natuurlijk problematisch, gezien de inflatie, alhoewel dalende, nog steeds hoog is.

Ook het PFZW, het Pensioenfonds voor Zorg en Welzijn, heeft de pensioenen niet meer geïndexeerd sinds 1 januari 2011. Het fonds geeft zelf aan:

“We verwachten dat uw pensioen ook de komende jaren niet kan meestijgen met de prijzen. Volgens de huidige regels hebben wij daarvoor onvoldoende geld in kas.”

Door de hoge inflatie in 2022 heeft het PFZW alsnog besloten om per 1 januari 2023 de brutopensioenen met 6% te verhogen.

Het BpfBouw heeft de pensioenen enigszins mee laten stijgen met de inflatie. In de afgelopen 5 jaar, is er alsnog een gat van een aantal procent ontstaan. De gemiste indexatie (per 1 juni 2022) bedraagt “maximaal 12,68%”. Over de komende jaren doet het fonds nog geen uitspraken; vanwege de hoge inflatie van 2022 en de eerste helft van 2023 is een groter gat natuurlijk aannemelijk.

De actuele dekkingsgraad van het fonds ligt voor het derde kwartaal van 2023 op 128,8%. De verwachting is dan ook dat de pensioenen tenminste licht zullen stijgen in de komende jaren. Of dat genoeg is om de inflatie te compenseren blijft te bezien.